10 Adımda Kolay EKG Okuma

Kalp-damar hastalıklarının tanısında kullanılan yöntemlerinin başında EKG gelir. İnvazif olmaması, kolay uygulanması, kısa sürmesi ve ucuz olması en önemli avantajlarıdır. 

EKG ritm-iletim bozukluklarının tanısında en değerli yöntemdir. Akut koroner olayların tanısında da kritik önem taşır. 

Peki temel EKG değerlendirmenin nasıl olmalıdır;
 

10 Adımda Kolay EKG Değerlendirme (Okuma)

1-) EKG DOĞRU ÇEKİLMİŞ Mİ?

EKG'yi yorumlamaya başlamadan önce acaba cihaz kalibrasyonu yapılmış mı anlamalıyız. Peki nasıl ? EKG Kağıdının Derivasyonların başında ya da sonunda dikdörtgen şeklinde çizgi olmalıdır. Bu dikdörtgen genişliği bir büyük kare, yüksekliği ise 2 Büyük kare (1mV , 10 mm/V) şeklinde olmalıdır.

Doğru bağlanan elektrodlarda AVR derivasyonunda P, QRS, T dalgaları hepsi negatif yönde görülür. Şayet bir dalga dahi pozitif olursa EKG Elektrodlarında yanlışlık olduğu veya hastanın kalbinin sağda olduğu anlaşılır. Ayrıca DI ve DII de P dalgası normal bağlanmış EKG de Her zaman Pozitif defleksiyondadır. Şayet P dalgaları negatif ise yine elektrodlar kontrol edilmeli yada hastanın kalbinin sağda olup olmadığı sorgulanmalıdır.

2-) RİTİM

Hastanın kalp ritmi EKG de yer alan DII derivasyonu ile analiz  ve takip edilir. Ritmin tam anlaşılamadığı durumlarda daha uzun kaydedilmiş bir EKG çekimi faydalı olabilir. EKG ritmi değerlendirilirken amaç düzenli veya düzensiz oluşunu anlamaktır. Ritmin, düzenli veya düzensiz oluşuna göre EKG yi değerlendirmemiz yön kazanacak ve EKG hızı da buna göre değerlendirilecektir.

Ritim Düzenli Mi?

R-R intervallerinin düzenli olup olmadığı incelenir. DII derivasyonundaki R-R mesafeleri birbirine eşit ise EKG ritmi düzenli olarak tanımlanır.

Normal sinüs ritminden farklı olarak karşımıza çıkan herhangi bir ritim varsa bu aritmi (disritmi) olarak tanımlanır.

3-) HIZ

Kalbin bir dakikadaki atım sayısında 60’ınaltındaki değerler bradikardi, 100’ünüstündeki değerler taşikardi olarak tanımlanır. 60-100 atım/dk  arasındaki değerler normal olarak kabul edilir.
Kalp hızı olarak ventrikül hız (QRS komplekslerinin hızı) kabul edilir ve hız hesaplaması ona göre yapılır.

Kalp hızı hesaplaması ritim düzenli ise 2 şekilde yapılır;

Ritim Düzenli İse: Kalp hızı = 300 / iki R dalgası arasındaki büyük kare sayısı (kayıt hızı 25 mm/saniye iken)

Ritim Düzenli İse (R-R Arası Eşit): Kolay saymak için kalın çizgi üzerine denk gelen bir QRS kompleksini seçerek onu takip eden QRS kompleksine varana kadarki büyük kareleri sırasıyla 300-150-100-75-60-50 şeklinde saymak kabaca hız değerlerini verir.

Ritim düzensiz ise (R-R araları eşit değil): Atriyal fibrilasyon, gibi ritimler mevcut ise ortalama kalp hızdan bahsedilebilir. Bu gibi durumlarda 6 saniyelik kayıt (30 büyük kare) içindeki QRS kompleksleri sayılır ve bu sayı 10 ile çarpılarak yaklaşık olarak bir dakikadaki kalp hızı elde edilir.

4-) P Dalgası ve P Dalgası İle QRS İlişkisini İnceleme

P dalgası atriyumların kasılmasını gösterir. EKG'de atriyumları en iyi gösteren derivasyonlar DII ve V1-V2’dir. Bu yüzden P dalgalarını bu derivasyonlarda en iyi görürüz.

• P dalgası var mı? (Yoksa AV geçiş bölgesinden kaynak alan bir ritim mi?)
• P dalgaları düzenli mi? (Düzensizse sinüs aritmisi mi?)
• P dalgaları birbirine benziyor mu? (Değilse, SA düğüm dışında multipl atriyal kaynaklar mevcut olabilir.)
• Her P dalgasını bir QRS kompleksi takip ediyor mu? (Yoksa 2. veya 3. derece blok mu?)
• Ventrikül ve atriyum hızları düzenli mi?
• P dalgası +/- mi?

5-) P-R İntervalinin Analizi

• Atriyal depolarizasyon ile uyarının AV noda ulaşması arasında geçen süredir.

• Normal PR aralığı 0.12-0.20 sn arasındadır. (3 ile 5 küçük kare)
• PR aralığı >0.20 sn ise, birinci derece kalp bloğu varlığı söz konusudur.
• PR aralığı 0.12 sn olması ise pre-eksitasyon sendromlarını (atriyum ve ventriküller arası aksesuar yolak varlığı) veya AV nodal (junctional) ritmi akla getirir.

6-) QRS Kompleksi

Ventrikül depolarizasyonunu gösterir. “QRS kompleksinin genişliği ne kadar?”, “Q dalgası var mı?” Bu iki soru değerlendirilmelidir.

>0.12 sn QRS süresi geniş QRS olarak tanımlanır.

Not: QRS'in geniş olması taşikardi durumda ventriküler mi atriyal mi ayırt etmemize yardımcı olur geniş QRS'li taşikardiler genellikle ventriküler kaynaklıdır.  

Geniş QRS sebepleri:

1. Dal blokları
2. Sol ventrikül hipertrofisi
3. Hiperpotasemi
4. Pace ritmi
5. WPW Sendromu
6. Ventriküler orijinli tüm ritimler

Patolojik Q Dalgası

• Aynı derivasyondaki R dalgasının 1/4’ünden büyük Q dalgasına denir.
• >2 mm’den derin Q dalgası

III ve aVR normal varyant olarak patolojik Q dalgası görülebilir.

7-) ST Segmenti

Ventriküler depolarizasyon ve repolarizasyon arasındaki mesafeyi gösterir. S dalgası sonu (J noktası) ile T dalgası arasındaki yassı, izoelektrik EKG kısmıdır. 

ST segment anormalliklerinin (elevasyon/depresyon) en yaygın sebebi myokard iskemisi/infarktıdır. Myokard iskemisi ve infarktının EKG'de ST segmenti üzerine etkilerini gelin beraber değerlendirelim.
 

1. Aşama (İskemi): Angina Pectoris (göğüs ağrısı) safhasıdır. Koroner damarın tam tıkanmadığı minimalde olsa kan akımın olduğu duruma iskemi denilebilir, iskemi durumunda EKG'de ST depresyonu görülür.

2. Aşama (İnjury): Akut MI safhasıdır koroner damarın tam tıkandığı kan akımının olmadığı duruma injury denilir. EKG'de ST elevasyonu meydana getirir. Ancak bazen istisna olarak ST elevasyonu olmadan ST depresyonu ve T dalga anormallikleri ile de injury yani akut MI safhası (NONSTEMI) görülebilir.

3. Aşama (İnfarktüs): Geçirilmiş MI safhasıdır koroner damarın tam tıkanıp doku nekrozuna neden olduğu artık yeni gelişen bir MI değil geçirilmiş bir MI olduğunu bize gösterir. EKG'de ST değişikliklerine neden olmaz.(patQ dalgası görülür.)

Kısaca EKG'de ST değişikliği görüldüğü an durumun akut yani yeni gelişen bir durum olduğunu ve hemen tanısının koyulup tedavisine başlamak gerekir.

ST Segment Elevasyonun Nedenleri

8-) T Dalgası

Ventriküler repolarizasyonu gösterir. QRS kompleksi ile aynı yöndedir. Simetrik değildir ve EKG’nin en kolay değişebilen dalgasıdır.

Yüksek T dalgaları yapabilen sebepler:

• Hiperakut T dalgası: Akut anteriyor miyokard infarktüsünün hiperakut safhası asimetrik olup ilk kısım yayvandır.
• Hiperkalemi: Simetriktir.
• Erken repolarizasyon: En sık neden normal varyantlardır.

Negatif T dalgası yapabilen sebepler: 

• İskemiye bağlı T negatifliği
• Pulmoner emboli (S1Q3T3V3)
• Hipertansiyon ve sol ventrikül hipertrofisi
• Taşikardi

9-) QT Aralığı

QT aralığı ve kalp hızı ters orantılıdır .Kalp hızlandıkça QT kısalır, kalp yavaşladıkça QT uzar. Anormal olarak uzamış QT, özellikle Torsades de Pointes olmak üzere, artmış ventriküler aritmi riski ile ilişkilidir. Yakın zamanda tanımlanan konjenital kısa QT sendromu, artmış paroksismal atriyal ve ventriküler fibrilasyon ve ani kardiyak ölüm riski ile ilişkili bulunmuştur.

Normal QTc Değerleri

• Erkeklerde >0.44 sn ya da kadınlarda >0.46 sn ise QTc uzamıştır.
• 0.35 sn olması durumunda QTc anormal olarak kısadır.
• Kullanışlı bir pratik kural olarak normal QT , RR aralığının yarısından azdır.

Uzamış QT Nedenleri

1. Hipokalemi
2. Hipomagnezemi
3. Hipokalsemi
4. Myokardiyal iskemi
5. Post kardiyak arrest
6. Artmış intrakraniyal basınç
7. Konjenital uzun QT sendromu
8. İlaçlar

10-) AKS Sapması

P dalgası, QRS kompleksi ve T dalgasının elektriksel net yönelimi (ortalama vektörü) yukarıdan aşağıya ve sağdan sola doğrudur. Bu yönelim “elektriksel eksen/aks” olarak yorumlanır.

Öncelikle aks neden hesaplanır? Bu soruyu yanıtlayalım aks infarktüs olan yerden uzaklaşır, hipertrofi olan yere yaklaşır. Bu nedenle aks hesaplaması bizi infarktüs ve hipertrofi arasın da yönlendirir. Şimdi ise detaylı olmadan aks nasıl hesaplanır anlatalım. Aks hesaplarken ektremite ve göğüs derivasyonlarına ayrı ayrı bakılır.

Ekstremite derivasyonlarında kalbin aksı hesaplanırken D1 ve AVF pozitif ise biz aksı normal kabul ederiz şimdi ise göğüs derivasyonlarında aks hesaplamanın nasıl olduğunu anlatalım;

Göğüs derivasyonlarında aks hesaplaması yapılırken bizim için ana kriter v3-v4 derivasyonlarıdır bu derivasyonlarda QRS izoelektriktir R/S boyları v3-v4 te eşit olduğunda aksı normal kabul ederiz. Eğer bu izoelektrik hat v1-v2 de izoelektirikse sağ aks sapması, v5-v6 da izoelektirik hatta ise sola aks sapması vardır. Bu gibi aks sapması durumlarında aklımıza hipertrofi ve infarktüs açısından soru işareti gelmelidir. 

SaglikPersoneliyiz.Com / Özel Haber 

Bu yazının tüm hakları SaglikPersoneliyiz.Com'a aittir. 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanununun 36. maddesi uyarınca alıntılanamaz. Telif hakları saklı tutulmuş bu yazının alıntılanması halinde yasal takip yapılacaktır. ©